Struikelstenen

Elke dag lopen we over goudkleurige stenen in de trottoirs: die zijn bedekt met een messing gedenkplaatje, ter nagedachtenis van een slachtoffer van het nazisme. Deze gedenkstenen worden voor het laatst bekende adres van het slachtoffer geplaatst en zijn met de hand gemaakt door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. 

Kinderen uit het zesde leerjaar van basisschool Le Vignoble gingen op ontdekking naar de straatstenen in hun wijk en de levensverhalen van de mensen aan wie ze zijn opgedragen. 

Op initiatief van Rébecca Fruitman werd er ook een geluidswandeling gemaakt voor het publiek. De stemmen van de kinderen begeleiden deze wandeling doorheen levensverhalen, die een sombere periode uit onze geschiedenis onthult.

Struikelsteen is de Duitse vertaling van 'Stolperstein', wat 'struikelblok' betekent. Deze stenen werden in 1992 ontworpen door de kunstenaar Gunter Demnig, ter nagedachtenis aan een slachtoffer van het nazisme dat gedeporteerd werd omdat hij/zij joods, zigeuner, communist, anarchist, verzetslid, homoseksueel, tegenstander van het naziregime of gehandicapt was.

Een geluidswandeling is een immersieve ervaring waarbij je je laat leiden door stemmen en sferen, om je zintuigen te laten prikkelen en de ruimte op een andere manier te verkennen. 

Om te luisteren naar de levensverhalen van de mensen aan wie de struikelstenen opgedragen zijn, scan je de QR-code of ga je naar onderstaande link en selecteer je het adres waar je staat of waarover je meer wil weten!

Laat je meevoeren met de vertellingen terwijl je rondwandelt of de route volgt die op de kaart wordt voorgesteld.

Met de stemmen van de leerlingen van school Le Vignoble. 

Bondgenotenstraat 244
Alsembergsesteenweg 346
Alexandre Bertrandlaan 25
Marguerite Bervoetsstraat 5
Brusselsesteenweg 16
Pierre Decosterstraat 35
Verlossingssquare
Omer Denissquare
Britse Tweedelegerlaan 18
de Fierlantstraat
Verbindingslaan 52
Henri Kichkastraat
Luikstraat 64
Marconistraat 142
Rodenbachstraat 73
Koningslaan 131
Sint-Denijsstraat 2
Keerkringenlaan 11
Vanden Corputstraat 4
Hippolyte Vervackstraat 
Victor Rousseaulaan
Zamanlaan 7

Dit project wordt momenteel uitgewerkt en zal blijven lopen, aangezien er af en toe nieuwe gedenkstenen worden geplaatst.

Elke 27 januari, op de verjaardag van de bevrijding van het concentratiekamp van Auschwitz (Polen), wordt iedereen uitgenodigd om een gedenksteen schoon te maken om zo symbolisch de herinnering aan de slachtoffers levend te houden.

Tijdens de bezetting werden veel tegenstanders van het Duitse regime uit Vorst opgesloten in de gevangenis van Sint-Gillis, die architectonisch verbonden was met die van Vorst. Ze stonden ter beschikking van de Duitse politie, zaten er een straf uit of waren er opgesloten voordat ze naar Duitsland werden gedeporteerd. Verdachte Belgische verzetsstrijders en burgers werden ondervraagd, geïntimideerd, bedreigd en gemarteld. Na de Tweede Wereldoorlog werden nazicollaborateurs, -propagandisten en -spionnen in diezelfde gevangenis opgesloten.

Het zijn trajecten van verzetsstrijders met locaties ter nagedachtenis van personen uit Vorst die zich vanaf 1939 in netwerken verenigden om weerstand te bieden aan de nazibezetting. Er zijn verhalen over de clandestiene pers, postduiven, de Nationale Koninklijke Beweging, Groep G, de Gewapende Partizanen, evacuatieroutes van de geallieerden, sabotageacties en de gevangenis van Sint-Gillis.

Het zijn trajecten van verzetsstrijders met sleutelplaatsen waar vanaf 1939 netwerken werden opgezet. Er zijn verhalen over verborgen kinderen, verstopte radiozenders, de clandestiene pers, een heldhaftige gevangenisbewaarder en arts, de Belgische Nationale Beweging, de netwerken Mill en Samoyède, groep Zero en de gevangenis van Sint-Gillis.

Op 8 mei 1945 werd de capitulatieakte van het Derde Rijk ondertekend, waardoor er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog in Europa en de nazikampen werden bevrijd. Verschillende gedenkplaten en straatnamen herinneren aan deze periode, waarin de Engelse geallieerden Vorst twee keer bombardeerden.

De verhalen die hier worden verteld, hebben met elkaar gemeen dat ze van Joodse immigranten zijn. Aan het begin van de 20ᵉ eeuw werden er in Vorst een groeiend aantal Joden uit Oost-Europa opgevangen die op de vlucht waren voor pogroms en antisemitisch geweld. Met de opkomst van fascistische en autoritaire regimes in verschillende landen emigreerden vanaf 1930 veel Joden naar België. Ze kwamen met de trein en de meesten vestigden zich in de gemeenten in de buurt van het Zuidstation.

Project gesteund door de schoolreferent voor Brussel, vertegenwoordigd door La Concertation Action Culturelle Bruxelloise (vzw) en de Franse Gemeenschap, in het kader van het cultureel en artistiek onderwijstraject. Rébecca Fruitman dankt de Stichting Auschwitz en de Stichting Goldwasser, evenals de Vereniging voor de Herinnering aan de Shoah, La Maison de la Culture Juive, de Geschiedeniskring van Vorst, de vzw Urbanisa'son, Smala Cinéma, Argos en de Franse Gemeenschapscommissie die ook steun leverden.